نقش طبیعت بر لباس عشایر/«تومان کوینگ» اصالت حیات در کوهستان است

گزارش مهر از لباس سنتی عشایر اردبیل؛

نقش طبیعت بر لباس عشایر/«تومان کوینگ» اصالت حیات در کوهستان است

شناسهٔ خبر: 3583242 - یکشنبه ۱ فروردین ۱۳۹۵ - ۰۹:۲۱

استانها > اردبیل

اردبیل – عشایر ایل شاهسون یکی از بزرگ‌ترین جوامع ایلی کشور محسوب می‌شود که غنای تاریخی و فرهنگی خود را همچنان حتی در پوشش زنان و مردان حفظ کرده است.

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- ونوس بهنود: باد می‌وزد از لابه‌لای صخره‌های خاکستری و با عبور از علف‌های سبز و گل‌های زرد به دامن دخترک عشایر نرمه‌ای موج می‌بخشد.

رنگ و طرح روسری و پیراهن بلند، در کنار دامن چین‌دار چهره قاب گرفته طبیعت را تغییر داده است. انگار که دخترک عشایر می‌خواهد رنگ طبیعت را کامل کند.

عشایر ایل شاهسون استان اردبیل شامل ۴۳ طایفه است و به لحاظ جمعیتی و تأثیرگذاری در تولیدات دامی و کشاورزی و صنایع‌دستی بخش مهمی از اقتصاد استان را به خود اختصاص داده است.

شاهسون در دامنه کوه‌های سبلان ییلاق و در دشت مغان از جمله حومه شهرستان‌های مشگین شهر و گرمی قشلاق می‌کند.

آداب‌و رسوم زندگی، نحوه لباس پوشیدن، نحوه مدیریت جامعه ایلی مجزا و متفاوت از شهر است و شاید بتوان گفت ایل شاهسون جزو نادر جوامع است که توانسته در مقابل تحولات تاریخی و تکنولوژی و تغییر سبک‌های زندگی پردوام عمل کرده و رسوم کهن خود از جمله آداب و شکل لباس پوشیدن را حفظ کند.

به عقیده جامعه شناسان یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های حفاظت از فرهنگ بومی یک منطقه نوع البسه انتخابی مردم ساکن است. چراکه لباس گواه بخش مهمی از فرهنگ، سنت‌ها و باورهایی است که با دیده شدن می‌تواند به سادگی انتقال یابد.

لباس به دلیل در دسترس بودن، دیده شدن و به دلیل تأثیرگذاری بیش از سایر ابزارهای انتقال فرهنگ، اهمیت ویژه‌ای در جوامع دارد و نگاهی به لباس زنان و مردان ایل شاهسون به واقع نشان می‌دهد که لباس‌های بومی این ایل اصالت حیات در  کوهستان و پیوند با طبیعت است.

لباس ۹ تکه‌ای که همواره پوشیده می‌شود

بیش از مردان، لباس زنان عشایر در طرح، نقش، زیورآلات و حتی تعداد ساکنان شهرها را بهت‌زده می‌کند.

لباس بانوان ایل شاهسون که نمودی از فرهنگ جاری و سنت‌ها و باورهای این ایل است از ۹ تکه مجزا تشکیل می‌شود و زنان عشایر همواره تمامی این ۹ تکه را به تن دارند.

محقق ایل شاهسون شهروز جدید مغانلو در کتاب دلبافته های خود تکه‌های لباس را شامل پیراهن(کوینگ)، تنبان یا دامن شلیته‌ای(تومان)، روسری(یایلیق)، چارقد روی یایلیق(آلین یایلیقی)، عرقچین(آرخچن)، نیم تنه ساده مورد استفاده در زمستان‌ها(یل)، جلیقه بی‌آستین(جلقا)، جوراب و کفش(باشماق) عنوان کرده است.

وی با بیان اینکه پیراهن زنان ایل شاهسون از رنگ‌های متنوع و شاد تشکیل شده است، اضافه کرد: لباس محلی تحت نام کلی تومان کوینگ شناخته می‌شود.

نکته کلیدی مورد تأکید این پژوهشگر تهیه لباس به همت خود زنان است بطوریکه در گذشته بیشترین زحمت تهیه و دوخت لباس توسط خود زنان عشایر کشیده می شد.

جدید مغانلو تأکید دارد که برای تهیه نخ از جهره و داراغ و برای دوخت کوینگ از سوزن‌هایی با شماره و سایزهای متفاوت استفاده می شد و یا برای تولید آرخچن، جوراب و یل از میله‌های چوبی استفاده می‌کردند.

لباسی برای همه فصول؛ نقش طبیعت روی پیراهن توست

خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها: نسیم می‌وزد از لابه‌لای صخره‌های خاکستری و با عبور از علفزارهای سبز و گل‌های زرد و قرمز و نارنجی به دامن دخترک عشایر نرمه‌ای موج می‌بخشد؛ نسیم بین چین‌های دامن می‌پیچد و گلبرگ‌های گل‌های روسری را می‌رقصاند.

رنگ و طرح روسری و پیراهن بلند، در کنار دامن چین‌دار چهره قاب گرفته طبیعت را تغییر داده است. انگار که دخترک عشایر می‌خواهد رنگ طبیعت را کامل کند؛ اصلاً طبیعت و چهارفصل خودش را به اینجا رسانده تا روی این دامن و پیراهن ماندگار شود.

حکایت لباس‌های محلی ایرانی همین است، «تاروپود و رنگ طبیعت»، هر رج که بافته می‌شود در خودش احساس بهار و تابستان و پاییز و زمستان را می‌پیچاند تا به‌وقت مهمانی فصول این حس ناب به کار آید.

پوشش اقوام، هویت ایرانی

داشته‌های فرهنگ ایرانی تنها مختص به زبان، آداب‌ورسوم و آئین‌ها نیست، فرهنگ بومی هر منطقه دست‌هایی پر از مؤلفه‌هایی دارد که علاوه بر غنا بخشیدن به فرهنگ ملی و ایرانی، هویتی مستقل برای هر منطقه قائل است.

از زیبایی‌های فرهنگ ایران‌زمین سخن گفتن بدون نوشتن از لباس‌های محلی خالی از لطف است لباس‌هایی که گویی زیبایی تام و تمام طبیعت در تاروپودشان نقش بسته است و هرکجا که پای می‌گذارند زیبایی چشم‌نوازی را به همراه می‌آورند.

گل‌های بهاری دامان طبیعت نقشی بر دامان پرمهر شیر زنان ایرانی زده و ردای مردان این دیار به رنگ آسمان و خاک دشت‌های پرصلابت این کهن بوم و بر، ردی زیبا بر چهره فرهنگ بومی این دیار کشیده است.

اقوامی که در نواحی مختلف ایران ساکن هستند، به لحاظ اقلیمی و جغرافیایی تحت تأثیر آب‌وهوا و وضعیت زیستی منطقه و مهم‌تر از همه متأثر از جنبه‌های اعتقادی و دینی، پوشش خاصی برای خوددارند و گاه از طریق همین پوشش است که می‌توان مؤلفه‌های فرهنگی هر منطقه را شناخت.

شهروز جدید مغانلو محقق ایل شاهسون با اشاره به ویژگی‌های انحصاری لباس‌های اقوام مختلف ایرانی ازجمله عشایر ایل شاهسون می‌گوید: نکته کلیدی در مورد لباس‌های محلی تهیه لباس به همت خود زنان است به‌طوری‌که درگذشته بیشترین زحمت تهیه و دوخت لباس توسط خود زنان عشایر کشیده می شد.

وی ادامه می‌دهد: دوخت لباس به شکلی بود که زنان حجاب کامل داشته و مطابق باارزش‌های ایل که همان رعایت حریم است، لباس بپوشند.

مغانلو یادآور می‌شود: بیشتر لباس زنان عشایر از پارچه‌های رنگی و شاد است و به شکلی از نقش و طرح طبیعت در لباس‌ها بهره گرفته می‌شود.

 

ادامه نوشته

رموز پنهان در لباس عشایر ایل شاهسون

برتر » ۲ فروردین

 

 

۱۳۹۵

 

 

شگفتی گردشگران از لباس‌های رنگ و طرح دار عشایر نشان می‌دهد، زیبایی و رموز پنهان فرهنگ عشایر در البسه دست‌ساز هنوز آنچنان که باید معرفی نشده و باید در این خصوص بیشتر اقدام شود.

ساوالان خبر: باد می‌وزد از لابه‌لای صخره‌های خاکستری و با عبور از علف‌های سبز و گل‌های زرد به دامن دخترک عشایر نرمه‌ای موج می‌بخشد.

رنگ و طرح روسری و پیراهن بلند، در کنار دامن چین‌دار چهره قاب گرفته طبیعت را تغییر داده است. انگار که دخترک عشایر می‌خواهد رنگ طبیعت را کامل کند.

به گزارش مهر، عشایر ایل شاهسون استان اردبیل شامل ۴۳ طایفه است و به لحاظ جمعیتی و تأثیرگذاری در تولیدات دامی و کشاورزی و صنایع‌دستی بخش مهمی از اقتصاد استان را به خود اختصاص داده است.

شاهسون در دامنه کوه‌های سبلان ییلاق و در دشت مغان از جمله حومه شهرستان‌های مشگین شهر و گرمی قشلاق می‌کند.

آداب‌و رسوم زندگی، نحوه لباس پوشیدن، نحوه مدیریت جامعه ایلی مجزا و متفاوت از شهر است و شاید بتوان گفت ایل شاهسون جزو نادر جوامع است که توانسته در مقابل تحولات تاریخی و تکنولوژی و تغییر سبک‌های زندگی پردوام عمل کرده و رسوم کهن خود از جمله آداب و شکل لباس پوشیدن را حفظ کند.

به عقیده جامعه شناسان یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های حفاظت از فرهنگ بومی یک منطقه نوع البسه انتخابی مردم ساکن است. چراکه لباس گواه بخش مهمی از فرهنگ، سنت‌ها و باورهایی است که با دیده شدن می‌تواند به سادگی انتقال یابد.

لباس به دلیل در دسترس بودن، دیده شدن و به دلیل تأثیرگذاری بیش از سایر ابزارهای انتقال فرهنگ، اهمیت ویژه‌ای در جوامع دارد و نگاهی به لباس زنان و مردان ایل شاهسون به واقع نشان می‌دهد که لباس‌های بومی این ایل اصالت حیات در  کوهستان و پیوند با طبیعت است.

لباس ۹ تکه‌ای که همواره پوشیده می‌شود

بیش از مردان، لباس زنان عشایر در طرح، نقش، زیورآلات و حتی تعداد ساکنان شهرها را بهت‌زده می‌کند.

لباس بانوان ایل شاهسون که نمودی از فرهنگ جاری و سنت‌ها و باورهای این ایل است از ۹ تکه مجزا تشکیل می‌شود و زنان عشایر همواره تمامی این ۹ تکه را به تن دارند.

محقق ایل شاهسون شهروز جدید مغانلو در کتاب دلبافته های خود تکه‌های لباس را شامل پیراهن(کوینگ)، تنبان یا دامن شلیته‌ای(تومان)، روسری(یایلیق)، چارقد روی یایلیق(آلین یایلیقی)، عرقچین(آرخچن)، نیم تنه ساده مورد استفاده در زمستان‌ها(یل)، جلیقه بی‌آستین(جلقا)، جوراب و کفش(باشماق) عنوان کرده است.

وی با بیان اینکه پیراهن زنان ایل شاهسون از رنگ‌های متنوع و شاد تشکیل شده است، اضافه کرد: لباس محلی تحت نام کلی تومان کوینگ شناخته می‌شود.

نکته کلیدی مورد تأکید این پژوهشگر تهیه لباس به همت خود زنان است بطوریکه در گذشته بیشترین زحمت تهیه و دوخت لباس توسط خود زنان عشایر کشیده می شد.

جدید مغانلو تأکید دارد که برای تهیه نخ از جهره و داراغ و برای دوخت کوینگ از سوزن‌هایی با شماره و سایزهای متفاوت استفاده می شد و یا برای تولید آرخچن، جوراب و یل از میله‌های چوبی استفاده می‌کردند.

وی اضافه می‌کند برای تهیه کوینگ شش متر پارچه و برای تهیه تومان بین ۹ الی ۱۳ متر پارچه استفاده می شد و دوخت لباس به شکلی بود که زنان حجاب کامل داشته و مطابق با ارزش‌های ایل که همان رعایت عصمت است، لباس بپوشند.

بیشتر لباس زنان عشایر از پارچه‌های رنگی و شاد است و به شکلی از نقش و طرح طبیعت در لباس‌ها بهره گرفته می‌شود.

کلاه چرمی و پالتوهای مهمانی مرد عشایر

این محقق در خصوص لباس مردان عشایر شاهسون نوشته است: مردان ایل شاهسون پوشاک اختصاصی ندارند و کت‌وشلوار و کلاه آنان معروف به «کپی» یا کلاه ترک‌داری نظیر کلاه مردان گیلانی است.

عکاس اردبیلی که خود در بین ایل شاهسون زیسته اعلام کرده کلاه مردان ایل از پوست بره تازه به دنیا آمده تهیه می‌شود و کلاه بر اساس جایگاه فرد در ایل شکل و جنس متفاوت می‌یابد.

فرامرز جهانگیری افزود: علاوه بر این مردان ایل پالتوهای بلندی از جنس پارچه پشمی دارند که در مهمانی‌ها نوع نازک آن و در زمستان نوع کلفت آن استفاده می‌شود و پالتو مردان به مانند کلاه متناسب با جایگاه آن‌ها در ایل است.

وی با بیان اینکه مردان ایل شالی به کمر می‌بندند، اضافه کرد: زیر پالتو کوینگ معمولی پوشیده می‌شود و کفش مردان ایل را «چاروق» که نوعی کفش با زیره چرمی و رویه پشمی است تشکیل می‌دهد.

تلاش برای معرفی لباس بزرگ‌ترین ایل کشور

جهانگیری طی سه سال اخیر با دایر کردن آتلیه‌ای به نام آتلیه سنتی شاهسون به دنبال احیای لباس ایل شاهسون است.

وی معتقد است در بین اغلب اقوام و فرهنگ‌ها لباس و المان‌های فرهنگی در سطح وسیع معرفی شده اما در خصوص ایل شاهسون موفق عمل نکردیم.

این عکاس با برگزاری آتلیه‌های عکاسی در شهرهای مختلف به دنبال معرفی نشانه‌های غنی فرهنگی ایل شاهسون به‌واسطه عنصر البسه است.

وی افزود: بنده در آتلیه‌ها با وسایل و آلاچیق شاهسون عکس‌های یادگیری با لباس زنان و مردان ایل می‌گیریم و می‌خواهم هر چه بیشتر مردم کشور با فرهنگ شاهسون آشنا شوند.

جهانگیری با بیان اینکه برای تحقق این آرمان راه‌اندازی اکو کمپ‌هایی در ییلاقات اردبیل برنامه‌ریزی می‌شود، اضافه کرد: این طرح را با میراث فرهنگی استان در میان گذاشتیم و می‌خواهیم گردشگران علاوه بر اقامت و استفاده از غذاهای محلی و عکس‌های یادگاری با لباس عشایر با غنای فرهنگی این ایل آشنا شوند.

برنامه بعدی این عکاس برپایی آتلیه در جزایر کیش و استان خراسان است تا گوشه‌ای از آداب و سنن شاهسون در نقاط مختلف کشور معرفی شود.

شگفتی گردشگران از لباس‌های رنگ و طرح دار عشایر نشان می‌دهد، زیبایی و رموز پنهان فرهنگ عشایر در البسه دست‌ساز هنوز آنچنان که باید معرفی نشده و باید در این خصوص بیشتر اقدام شود.

خبرنگار: نوس بهنود

ادامه نوشته

جعفرآباد مغان میزبان جشنواره ملی کوچ عشایر

 

مدیرکل امور عشایری استان اردبیل گفت: در آستانه آغاز کوچ عشایر شاهسون هفتم خرداد جشنواره ملی کوچ عشایر اردبیل در منطقه جعفرآباد مغان برگزار می شود.

 

به گزارش ایرنا، قادر هنرمند با تاکید بر لزوم پرهیز عشایر از کوچ زود هنگام افزود: این جشنواره با حضور طوایف 34 گانه عشایر استان و هفت استان عشایر نشین همجوار با استان بستری برای نمایش پتانسیل های عشایر اردبیل است.

هنرمند گفت: در این جشنواره فرهنگ و هنر ، آداب و رسوم و برخی از تولیدات جامعه عشایری استان اردبیل به نمایش گذاشته می شود.

جمعیت عشایری استان اردبیل 80 هزار نفر است که این تعداد در 572 قشلاق ، هفت زیست بوم ، 51 سامانه ، 45 طایفه مستقل و بیش از یک هزار و 500 اوبه زندگی

می کنند.

عشایر استان اردبیل هر سال در بهار با حضور در دامنه سبلان و ییلاقات سرسبز در 250 هزار هکتار مراتع اقدام به چرای دام های خود و گذران زندگی می کنند.

جمعیت استان اردبیل شش درصد از جمعیت استان را به خود اختصاص داده اند.

عشایر استان همه ساله ۱۰ هزار و ۵۰۰ تن گوشت قرمز ، ۴۳ هزار تن شیر ، پنج هزار و ۴۰۰ تن پنیر و یک هزار و ۵۰۰ تن پشم و ۱۳ هزار و ۶۰۰ متر مربع صنایع دستی تولید می کنند.

برخی از عشایر عشایر استان به شغل باغبانی و کشاورزی نیز مشغول هستند ولی در مجموع تولیدات عشایر استان از لحاظ وزنی ۱۵۹ هزار تن و از لحاظ ریالی دو هزار و ۳۰۰ میلیارد ریال است.

عشایر استان اردبیل که به ایل شاهسون معروف هستند معمولا همه ساله نیمی از سال را در قشلاقات مغان و نیمی دیگر را در ارتفاعات شهرستان مشگین شهر و در دامنه های سبلان سپری می کنند.

جعفرآباد بیله سوار مغان در شمال اردبیل قرار دارد..